Hedef odaklı ve orantılı teklifler, sorunun ardındaki en büyük suçluları hedef alıyor.
Komisyon, Avrupa sahilleri ve denizlerinde en sık karşılaşılan 10 tür tek kullanımlık plastik ürünün ve terk veya kaybedilmiş balık av malzemelerinin azaltılması için yeni kurallar teklif etti. Adı geçen materyaller deniz çöplerinin %70’ini oluşturuyor.
Yeni kurallar, farklı ürünlerin kapsama alınabilmesini sağlayacak şekilde tasarlandı. Komisyon, daha temiz ve ekonomik açıdan uygun alternatifleri bulunan ürünlerin yasaklanmasını; diğerlerinin kullanımlarına ise tüketimlerinin ulusal ölçekte azaltılması veya üreticilere dönük tasarım, etiketleme ve atık yönetimi zorunlulukları gibi benzer tedbirler yoluyla, sınır getirilmesini teklif ediyor.
Konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada Birinci Başkan yardımcısı Timmermans şunları söyledi: "Plastik atıklar kesinlikle büyük bir mesele ve bu meselenin aşılabilmesi için, Avrupalıların birlikte hareket etmesi gerek; çünkü plastik atıklar havamıza, toprağımıza, denizlerimize ve yediklerimize karışıyor. Bugünkü tekliflerle birlikte bir dizi tedbir yoluyla süpermarket raflarındaki tek kullanımlık plastiklerin tüketiminin azaltılması sağlanacak."
Başkan Yardımcısı Katainen ise şunları ifade etti: "Plastik inanılmaz bir ürün olabilir; ne var ki, bu ürünü çok daha sorumlu bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Ekonomik ve çevresel açıdan tek kullanımlık plastikler hiç de akıllıca bir seçim değil; bugünkü teklifler, hem üretici hem de tüketicilerin sürdürülebilir alternatiflere geçişine yardımcı olacaktır."
Geçen haftaki teklif, Ocak ayında sunulan ve 2030 itibariyle, AB pazarındaki tüm plastik paketlerin yeniden kullanılabilir veya geri dönüşümlü olmasını sağlamayı amaçlayan Avrupa Plastik Stratejisi’nin (European strategy for plastics) verdiği sözlerden biridir. Denizde rastlanan çöplerin %80’den fazlası plastik maddeler olmakla birlikte arasında balık ve deniz kabukluları da olmak üzere deniz canlılarının vücutları içinde bile plastik artıklara rastlanmaktadır. Bu da aynı zamanda plastiğin, insanların tükettiği gıda zincirine girdiği anlamına gelmektedir.
6 ürüne yasak
Teklif edilen Direktifte (aşağıdaki link) plastik kulak çubuğu, plastik çatal-bıçak, tabak, pipet, içecek karıştırma çubukları ve balon çubuklarına yönelik yasak yer almaktadır. Tüm bu ürünler, sürdürülebilir materyallerden yapılmaz zorunda kalınacak. Tek kullanımlık içecek kaplarına ise sadece kapakları ayrılmıyor ise izin verilecek.
Gıda kutuları ve bardaklar için ise teklifte tüketimiz azaltılmasına yönelik bir takım hedefler ortaya konuluyor. AB ülkeleri bunu, ulusal hedefler tespit ederek; satış noktasında alternatif ürünler sunarak veya tek kullanımlık ürünleri ücrete tâbi kılarak başarabilirler. Yeni kurallar gıda kabı, ambalaj ve paket kâğıdı, içecek kutusu ve bardak, filtreli tütün ürünleri, ıslak mendil, balon ve hafif plastik torba üreticiler için de bir takım zorunluluklar getiriyor. Üreticiler atık yönetimi ve temizlik işlemleri ile farkındalık tedbirlerinin yarattığı maliyetin karşılanmasına yardım edecek. Daha az kirletici alternatifleri geliştirilmesi için sanayiye teşvik verilecek.
Şişeler için %90’lık toplama hedefi
Üye Devletlerin ayrıca 2025'e kadar, depozito iade programı gibi yollarla, tek kullanımlık plastik içecek şişelerinin %90'ını toplamaları gerekecektir. Kadın pedi, ıslak mendil ve balon gibi bazı ürünler için atıkların nasıl bertaraf edileceği, ürünlerde plastik muhteviyatı ve onların çevre üzerindeki olumsuz etkileri konusunda net etiketlendirme gerekli olacaktır.
Plastik içeren ve plajlardaki çöplerin %27'sine tekabül eden balıkçı malzemeleri konusunda Komisyon üretici sorumluluk programları önermektedir. Üreticilerden, liman kabul tesislerinde yürütülen atık toplama işlemleri ile bunların nakliye ve arıtma maliyetlerini karşılamaları istenecektir.
© EUSon olarak, tek kullanımlık plastiklerin olumsuz etkisi, yeniden kullanım seçenekleri ve atık yönetimi konusunda AB ülkelerinin tüketici farkındalığını arttırması gerekecektir. Komisyon ayrıca AB çapında, plastik kirliliği ve deniz çöpü ile mücadelede tüketici tercihlerini ve münferit şahısların rolünü ele alan bir farkındalık kampanyası yürütecektir. Kampanya Dünya Çevre Günü münasebetiyle 5 Haziran'da başlatılacaktır.
Çöpün yarı yarıya azaltılması
Söz konusu teklif, kurallar kapsamında yer alan tek kullanımlık 10 plastik ürün kaynaklı çöpün yarısından fazlasının azaltılmasını amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra, söz konusu tedbirler 2030'a kadar 3.4 milyon ton CO2 eşdeğeri emisyonunun ortaya çıkmasını engelleyecektir.
En yaygın olan tek kullanımlık plastik maddelerin yenilikçi alternatifler ile ikame edilmesi yoluyla yerel düzeyde yaklaşık 30,000 iş yaratılabilir. AB genelinde önerilen kurallar ayrıca ilk hamle avantajı sayesinde, Avrupa firmalarına sürdürülebilir ürünler bakımından küresel pazarda rekabet avantajı sağlayabilir.
Horizon 2020 yoluyla AB, plastik stratejisi ile doğrudan ilişkili alanlarda Ar-Ge için şimdiden 250 milyon Avro finansman sağlamıştır. Buna ilaveten strateji kapsamındaki öncelikli çalışmaların finansmanı için bugünden 2020'ye kadar 100 milyon Avro daha tahsis edilecektir.
Yeni kurallar 2014'de AB mevzuatı ile hayata geçirilen tek kullanımlık plastik torbaların azaltılması uygulaması ve plastik için geri dönüşüm hedefleri içeren yeni gözden geçirilmiş AB atık mevzuatı gibi önceki girişimlerin başarısını daha da ileriye götürecektir.
Teklifin hazırlık aşamasında gerçekleştirilen kamuoyu istişareleri söz konusu AB çalışmasına yüksek düzeyde destek olduğunu ortaya koymuştur. Yanıt verenlerin %95'i tek kullanımlık plastiklere karşı atılacak adımların gerekliliği ve aciliyeti konusunda mutabık kalmış, %79'u da etkili olmak için tedbirlerin AB düzeyinde alınması gerektiğini ifade etmiştir.
http://ec.europa.eu/environment/circular-economy/pdf/plastics-strategy.pdf
Kaynak: https://www.avrupa.info.tr/tr/news/tek-kullanimlik-plastik-tuketimini-azaltacak-yeni-kurallar-7696